Sesbilgisel (Fonolojik) Bozukluklar

Dil, bireyin zihninde oluşturduğu mesajı doğal bir ortamda, herhangi bir konuşma sırasında akıcı bir şekilde aktarabilmesi için kullanılan bir iletişim aracıdır. Bu işlevin yerine getirilebilmesi için bireyin ana dilinde bulunan seslerin anlamları değiştirebilme özellikleri, düzenlenişleri ve işlevleri hakkında bilgiyi edinmesini gerektirir. Bu bilgiyi çocuklar zaman içerisinde çevresinde duyduğu yetişkin dilini örnek alarak edinmeye çalışır. Sesbilgisini edinme sürecinde çocuk algılama üretim ilişkisini kurmaya çalışırken yetişkin dilini basitleştirme yoluna başvurabilir. Kendilerine özgü ve sistematik olarak yaptıkları bu basitleştirmelere sesbilgisel edinim stratejileri/sesbilgisel işlemler (Topbaş 2011) adı verilir.

Örnek olarak;

Sözcük başında veya sonunda ünsüzü düşürme (/havuç/ yerine /avuç/,/sabun/ yerine /sabu/),

Hece yitimi (/telefon/ yerine /tefon/),

Seslerin yer değiştirmesi/ses aktarımı (/şapka/ yerine /şakpa/)

Önleştirme (/git/ yerine /dit/)

Duraklaştırma (/fil/ yerine /pil/)

Ötümlüleşme/ötümsüzleşme (/tak/ yerine /dak/, /zil/ yerine /sil/) verilebilir.   

Bunlar genellikle çocuğun konuşma anlaşılırlığının düşmesine sebep olur. Çocuğun kullandığı bu basitleştirme stratejileri sesbilgisel kuralların edinim yaşını aşıyor ve sistematik bir şekilde hatalı üretiliyorsa sesbilgisel (fonolojik) bozukluklardan bahsedilir. Bu durumda dil ve konuşma terapisi sürecinde sesbilgisel farkındalık çalışmalarını da içine katılarak, çocuğun gösterdiği sesbilgisel işlemlerin sonlandırılmasına yönelik bir terapi programı oluşturulur.